Traktat Spitsbergeński

Oświadczenie rządu polskiego w sprawie przystąpienia do Traktatu

Prezydent Stanów Zjednoczonych Ameryki; Jego Królewska Mość Król Wielkiej Brytanji i Irlandji oraz Brytyjskich Terytorjów Zamorskich, Cesarz Indyj; Jego Królewska Mość Król Danji; Prezydent Republiki Francuskiej; Jego Królewska Mość Król Włoch; Jego Cesarska Mość Cesarz Japonji; Jego Królewska Mość Król Norwegji; Jej Królewska Mość Królowa Niderlandów; Jego Królewska Mość Król Szwedzki, uznając suwerenność Norwegji nad archipelagiem Spitsbergu, łącznie z wyspą Niedźwiedzią, i pragnąc, aby te kraje otrzymały ustrój sprawiedliwy, zdolny zapewnić ich pokojowe wykorzystanie i użytkowanie, wyznaczyli swych Pełnomocników, dla zawarcia w tym celu traktatu, panów: (pominięto), KTÓRZY, po wymianie swych pełnomocnictw, uznanych za sporządzone w dobrej i należytej formie zgodzili się na następujące postanowienia:

Art. 1.

Wysokie Strony Umawiające się zgadzają się uznać, w warunkach, postanowionych w niniejszym traktacie, pełną i całkowitą suwerenność Norwegji nad archipelagiem Spitsbergu, obejmującym wraz z wyspą Niedźwiedzią lub Beeren-Eiland wszystkie wyspy, położone pomiędzy 10[o] i 35[o długości wschodniej od Greenwich i między 74[o ]a 81[o] szerokości północnej, mianowicie Spitsberg zachodni, Ziemię Północno-Wschodnią, wyspę Barent, wyspę Edge, wyspy Wiche, wyspę Nadziei lub Hopen-Eiland i Ziemię Księcia Karola, włączając w to wyspy, wysepki i skały, które do nich należą.

Art. 2.

Okręty i przynależni wszystkich Wysokich Umawiających się Stron będą dopuszczeni jednakowo do wykonywania prawa połowu i polowania na obszarach wskazanych w art. 1. i na ich wodach terytorjalnych.

Zawłaszczający, których prawa będą uznane według brzmienia art. 6 i 7, korzystać będą z prawa wyłącznego polowania na swych gruntach: 1) w bliskości miejsc zamieszkania, domów, składów, fabryk, urządzeń, założonych w celach eksploatacji gruntów na warunkach określonych przez regulaminy policji miejscowej; 2) w promieniu 10 km dokoła głównej siedziby przedsiębiorstw lub eksploatacyj; w obydwóch wypadkach z zastrzeżeniem stosowania się do regulaminów, wydanych przez Rząd Norweski, na warunkach, wymienionych w niniejszym artykule.

Art. 3.

Przynależni wszystkich Wysokich Umawiających się Stron będą mieli jednakową swobodę dostępu i postoju z jakiejkolwiek przyczyny i dla jakiegokolwiek celu na wodach, fjordach i w portach obszarów, wymienionych w art. 1, będą oni mogli wykonywać tam, bez żadnej przeszkody, z zastrzeżeniem stosowania się do ustaw i regulaminów miejscowych, wszelkie operacje morskie, przemysłowe, górnicze i handlowe, na stopie bezwzględnej równości.

Będą oni dopuszczeni, na takich samych warunkach równości, przy prowadzeniu i eksploatacji wszelkich przedsiębiorstw morskich, przemysłowych, górniczych lub handlowych, zarówno na lądzie , jak i na wodach terytorjalnych, przyczem żaden monopol w żadnym względzie i dla żadnego jakiego bądź przedsiębiorstwa nie będzie mógł być wprowadzony.

Nie bacząc na przepisy, któreby obowiązywały w Norwegji, co do żeglugi przybrzeżnej, okręty Wysokich Umawiających się Stron, przybywające z obszarów wymienionych w art. 1, lub udające się do nich, będą miały prawo postoju, zarówno jadąc, jak wracając, w portach norweskich, dla przyjęcia lub wyładowania podróżnych lub towarów, pochodzących z tych obszarów, lub przeznaczonych dla nich, lub z każdej innej przyczyny.

Rozumie się, że pod wszystkiemi względami a zwłaszcza we wszystkiem, co się tyczy wywozu, przywozu i tranzytu, przynależni wszystkich Wysokich Umawiających się Stron, ich okręty i ich towary nie będą podlegali żadnym ciężarom ani jakimkolwiek ograniczeniom, które nie byłyby stosowane do przynależnych, okrętów i towarów, korzystających w Norwegji z przywileju największego uprzywilejowania, przyczem przynależni norwescy, ich okręty i ich towary będą w tym celu upodobnieni do przynależnych, okrętów i towarów innych Wysokich Umawiających się Stron i nie będą korzystali z większego uprzywilejowania pod żadnym względem.

Wywóz wszelkich towarów, przeznaczonych dla terytorjum któregokolwiek z Umawiających się Mocarstw, nie będzie podlegał żadnemu ciężarowi, ani żadnemu ograniczeniu, które byłyby inne lub bardziej uciążliwe, aniżeli ciężary i ograniczenia, przewidziane dla wywozu towarów tego samego rodzaju, przeznaczonych dla terytorjum innego Umawiającego się Mocarstwa (włączając w to Norwegję) lub każdego innego kraju.

Art. 4.

Wszelka publiczna stacja telegrafu bez drutu, urządzona, lub która będzie urządzona, za pozwoleniem lub staraniem Rządu Norweskiego, na obszarach wymienionych w art. 1, winna być zawsze dostępną, na stopie bezwzględnej równości, dla komunikowania się okrętów pod wszelkiemi banderami i przynależnych Wysokich Umawiających się Stron, na warunkach, przewidzianych przez konwencję radio-telegraficzną z dnia 5 lipca 1912 r., lub przez konwencję międzynarodową, która byłaby zawarta w celu jej zastąpienia.

Z zastrzeżeniem obowiązków międzynarodowych, wynikających ze stanu wojennego, właściciele gruntów będą mogli zawsze urządzać i użytkować dla swych własnych spraw stacje telegrafu bez drutu, które będą miały prawo komunikować się w sprawach prywatnych ze stacjami stałemi lub ruchomemi oraz ze stacjami, urządzonemi na okrętach i statkach powietrznych.

Art. 5.

Wysokie Strony Umawiające się uznają za pożyteczne założenie na obszarach, wymienionych w artykule 1, międzynarodowej stacji meteorologicznej, której urządzenie będzie przedmiotem późniejszej konwencji.

W drodze umowy ustali się również warunki, w jakich będzie można prowadzić badania naukowe na powyższych obszarach.

Art. 6.

Z zastrzeżeniem postanowień niniejszego artykułu, prawa nabyte, należące do przynależnych Wysokich Umawiających się Stron, będą uznane za prawomocne.

Reklamacje odnośne do praw, wynikających z objęcia w posiadanie lub zawłaszczenie, poprzedzające niniejszy traktat, będą rozstrzygnięte według postanowień dołączonego załącznika, który będzie posiadał taką samą moc i wartość, jak niniejszy traktat.

Art. 7.

Na obszarach, wymienionych w art. 1, Norwegja obowiązuje się przyznać wszystkim przynależnym Wysokich Umawiających się Stron w zakresie sposobów nabycia, korzystania i wykonywania prawa własności, łącznie z prawami górniczemi traktowania na stopie bezwzględnej równości i zgodnie z postanowieniami niniejszego traktatu.

Wywłaszczenie będzie mogło być stosowane jedynie dla celów użyteczności publicznej i za wypłatę sprawiedliwego odszkodowania.

Art.8.

Norwegja obowiązuje się zaopatrzyć obszary, wymienione w art. 1, w ustrój górniczy, który zwłaszcza w zakresie podatków, opłat i świadczeń wszelkiego rodzaju, warunków pracy, ogólnych i szczególnych winien wyłączyć wszelkie przywileje, monopole lub ulgi zarówno na korzyść państwa, jak na korzyść przynależnych jednej z Wysokich Umawiających się Stron, włączając w to Norwegję, oraz zapewnić personelowi płatnemu wszelkich kategoryj zabezpieczenie zarobków i opieki, niezbędnych dla ich dobrobytu fizycznego, moralnego i umysłowego.

Podatki, opłaty i cła, które będą pobierane, winny wyłącznie być wprowadzone jedynie w wysokości usprawiedliwionej przez swe przeznaczenie.

Co się zwłaszcza tyczy wywozu rud, Rząd Norweski będzie mógł nakładać opłatę wywozową; jednakowoż ta opłata nie będzie mogła przewyższać 1% wartości maksymalnej wywożonych rud aż do wysokości 100.000 ton; powyżej tej ilości opłata pobierana będzie w stosunku zmniejszającym się. Wartość będzie oznaczona w końcu sezonu nawigacyjnego, obliczając cenę przeciętną franco-pokład.

Na trzy miesiące przed datą przewidzianą na wprowadzenie go w życie, projekt ustroju górniczego winien być podany przez Rząd Norweski do wiadomości innych Mocarstw Umawiających się. Gdyby w tym terminie jedno lub kilka z tych Mocarstw zaproponowało wprowadzenie zmian do tego regulaminu, zanim zostanie on zastosowany, propozycje te Rząd Norweski zakomunikuje innym Mocarstwom Umawiającym się, w celu poddania ich badaniu i decyzji komisji, złożonej z przedstawiciela każdego z tych Mocarstw. Komisja ta będzie powołana przez Rząd Norweski i będzie musiała wypowiedzieć się w ciągu 3 miesięcy od daty zebrania się. Decyzje komisji powzięte zostaną większością głosów.

Art. 9.

Z zastrzeżeniem praw i obowiązków, mogących wyniknąć dla Norwegji z jej przystąpienia do Ligi Narodów, Norwegja obowiązuje się nie zakładać i nie pozwolić na utworzenie żadnej bazy morskiej na obszarach, wskazanych w art. 1, nie budować żadnych fortyfikacyj w tych obszarach, które nie mogą nigdy być używane dla celów wojennych.

Art. 10.

Zanim uznanie Rządu rosyjskiego przez Wysokie Umawiające się Strony pozwoli Rosji na przystąpienie do niniejszego traktatu, przynależni i spółki rosyjskie będą korzystały z tych samych praw co i przynależni Wysokich Umawiających się Stron.

Pretensje, które mogliby oni wnosić na obszarach wskazanych w art. 1, będą zgłaszane, w warunkach określonych w art. 6 i w załączniku do niniejszego traktatu staraniem Rządu Duńskiego, który zgadza się udzielić w tym celu swych dobrych usług.

Traktat niniejszy, którego teksty francuski i angielski są wiarygodne, będzie ratyfikowany.

Mocarstwa, których Rząd ma swą siedzibę poza granicami Europy, będą mogły ograniczyć się do zawiadomienia Rządu Republiki Francuskiej za pośrednictwem swego przedstawiciela dyplomatycznego w Paryżu, że ich ratyfikacja została dokonana i w tym wypadku winny one złożyć dokument ratyfikacyjny jak tylko będzie można to uczynić.

Traktat niniejszy wejdzie w życie, w tem co dotyczy postanowień art. 8, z chwilą, gdy zostanie ratyfikowany przez każde z Mocarstw podpisujących go, a pod wszystkiemi innemi względami wtedy, co i ustrój górniczy, przewidziany w tymże artykule.

Mocarstwa trzecie będą wezwane przez Rząd Republiki Francuskiej do przystąpienia do niniejszego traktatu, należycie ratyfikowanego. Przystąpienie to dokonane zostanie drogą notyfikacji, skierowanej do Rządu Francuskiego, do którego należeć będzie zawiadomienie o tem innych Umawiających się Stron.

NA DOWÓD CZEGO, pełnomocnicy wyżej wymienieni podpisali niniejszy traktat.

Sporządzono w Paryżu, dziewiątego lutego 1920 roku w dwóch egzemplarzach, z których jeden doręczony zostanie Rządowi Jego Królewskiej Mości Króla Norwegii, a jeden zostanie złożony w archiwach Rządu Republiki Francuskiej i których kopje uwierzytelnione doręczone zostaną innym Mocarstwom podpisującym.

ZAŁĄCZNIK

§ 1.

1. W terminie trzymiesięcznym od wejścia w życie niniejszego traktatu, wszelkie pretensje terytorjalne, któreby już były zgłoszone do Rządów różnych Mocarstw przed podpisaniem niniejszego traktatu, winny być notyfikowane przez Rząd państwa reklamującego komisarzowi, powołanemu do zbadania tych pretensyj. Komisarz ten będzie sędzią lub prawnikiem narodowości duńskiej, posiadającym niezbędne kwalifikacje i wyznaczonym przez Rząd Duński.

2. Notyfikacja ta ma rozgraniczenie dokładne obszaru terenu reklamowanego; winna do niej być dołączona mapa, sporządzona według skali co najmniej 1:1 miljona, na której oznaczony ma być wyraźnie teren reklamowany.

3. Do notyfikacji dołączone ma być wadjum w wysokości 1 penny (1 d.) od akra (40 arów) terenu reklamowanego, w celu pokrycia kosztów zbadania pretensyj.

4. Komisarz może zażądać od reklamującego kopji wszelkich innych dokumentów, aktów lub informacyj, jakie uzna za konieczne.

5. Komisarz zbada pretensje, w ten sposób zgłoszone. W tym celu zażądać on może pomocy technicznej takiej, jaką uzna za konieczną, a w razie potrzeby kazać przeprowadzić zbadanie na miejscu.

6. Wynagrodzenie komisarza oznaczone będzie po wspólnem porozumieniu się Rządu Duńskiego z innemi Rządami interesowanemi. Komisarz oznaczy sam wynagrodzenie pomocników, którymi uzna za konieczne posiłkować się.

7. Po zbadaniu pretensyj, komisarz przygotuje sprawozdanie, podające dokładnie pretensje, które według niego winny być niezwłocznie uznane za słuszne, oraz te, które na skutek sporu lub jakiej innej przyczyny winny, zdaniem jego, być oddane w myśl tego, co powiedziane jest poniżej, sądowi rozjemczemu, kopje tego sprawozdania przesłane zostaną przez komisarza Rządom interesowanym.

8. Jeżeli wysokość sum, złożonych na mocy ustępu 3-go, nie wystarcza na pokrycie kosztów, spowodowanych przez badanie pretensyj, komisarz, o ile pretensja wydaje mu się uzasadnioną, określi niezwłocznie dodatek, jaki ma wpłacić reklamujący. Wysokość tej sumy oznaczoną zostanie stosownie do rozległości terenu, co do którego tytuły reklamującego będą uznane za słuszne.
Jeżeli wysokość sum, złożonych na mocy ustępu 3-go, przekroczy wysokość kosztów, reszta przeznaczona zostanie na opłatę kosztów arbitrażu, przewidzianego poniżej.

9. W terminie trzymiesięcznym od daty złożenia sprawozdania, przewidzianego w ustępie 7-ym niniejszego paragrafu, Rząd Norweski poczyni niezbędne zarządzenia w celu przyznania reklamującemu, którego pretensję komisarz uzna za uzasadnioną, tytułu prawomocnego, zapewniającego mu wyłączną własność na danym terenie, zgodnie z ustawami i regulaminami, które są lub będą w mocy na obszarach, wskazanych w art. 1-ym niniejszego traktatu, z zastrzeżeniem przepisów górniczych, wymienionych w art. 8-ym niniejszego traktatu.
Jednakże, w razie gdyby opłata dodatkowa okazała się konieczną na mocy powyższego ustępu 8-go, udzielony zostanie jedynie tytuł prowizoryczny, który stanie się ostatecznym z chwilą, gdy reklamujący uskuteczni wyżej wspomnianą wpłatę w terminie odpowiednim, który będzie mógł oznaczyć Rząd Norweski.

§ 2.

Pretensje, których z jakiegokolwiek powodu komisarz, przewidziany w paragrafie 1-ym, nie uzna za słuszne, będą uregulowane według postanowień następujących:

1. W terminie trzymiesięcznym od daty sprawozdania przewidzianego w ustępie 7-ym paragrafu poprzedniego, każdy z Rządów, od kompetencji którego zależą reklamujący, których reklamacje nie były uwzględniane, wyznaczy jednego arbitra.
Komisarz przewodniczyć będzie Trybunałowi tak ustanowionemu. Będzie on miał głos rozstrzygający w razie równości głosów. Wyznaczy on sekretarza, który obowiązany będzie przyjmować dokumenty wskazane w ustępie 2-im niniejszego paragrafu oraz przedsiębrać kroki niezbędne w celu zebrania Trybunału.

2. W terminie miesięcznym od daty mianowania sekretarza, przewidzianego w ustępie 1-ym, reklamujący dostarcza mu, za pośrednictwem swych Rządów, memorjał, omawiający dokładnie ich pretensje, z dołączeniem wszelkich dokumentów i motywów, które pragnęliby zużytkować dla poparcia swych pretensyj.

3. W terminie dwumiesięcznym od daty mianowania sekretarza, przewidzianego w ustępie 1-ym, Trybunał zbiera się w Kopenhadze w celu zbadania pretensyj, które mu będą przedłożone.

4. Językiem używanym przez Trybunał będzie angielski. Wszelkie dokumenty i motywy będą mogły być przedstawione przez strony interesowane w ich języku ojczystym, ale w każdym razie będzie musiało do nich być dołączone tłumaczenie na angielski.

5. Reklamujący będą mieli prawo, o ile wyrażą życzenie w tym względzie, być przesłuchanymi przez Trybunał, bądź osobiście, bądź w osobie doradców prawnych, a Trybunał będzie miał prawo żądać od reklamujących wszelkich wyjaśnień i wszelkich dokumentów lub motywów dodatkowych, które uzna za potrzebne.

6. Przed rozpatrzeniem sprawy Trybunał powinien zażądać od stron złożenia lub zagwarantowania takiej sumy, jaką uzna za konieczną, aby pokryć udział każdego z reklamujących w wydatkach Trybunału. Przy oznaczeniu wysokości tej sumy, Trybunał opierać się będzie głównie na rozległości terenu reklamowanego. Będzie mógł on również żądać od stron złożenia dodatkowej opłaty w sprawach, pociągających za sobą wydatki specjalne.

7. Wysokość honorarjów będzie oznaczona miesięcznie i określana przez Rządy zainteresowane. Przewodniczący określi wynagrodzenie sekretarza i wszystkich innych osób, zajętych w Trybunale.

8. Z zastrzeżeniem postanowień niniejszego załącznika, Trybunał będzie upełnomocniony do normowania swojej własnej procedury.

9. Przy badaniu pretensji Trybunał musi brać pod uwagę:
a) wszelkie normy prawa międzynarodowego publicznego, mogące być zastosowanemi;
b) zasady ogólne sprawiedliwości i słuszności;
c) okoliczności następujące:
1) datę, w której teren reklamowany zajęty został po raz pierwszy przez reklamującego lub jego prawozbywców,
2) datę, w której pretensja notyfikowana została Rządowi reklamującego,
3) stopień, w jakim reklamujący lub też jego prawozbywcy przyczynili się do rozwoju terenu reklamowanego i eksploatowali go; pod tym względem Trybunał będzie musiał brać pod uwagę okoliczności i przeszkody, które wskutek istnienia stanu wojennego od 1914-1919, mogły przeszkodzić reklamującym do poszukiwania swych pretensyj.

10. Wszelkie wydatki Trybunału podzielone będą pomiędzy reklamujących w stosunku, określonym przez Trybunał. W razie, gdyby wysokość sum złożonych, zgodnie z postanowieniami ustępu 6-go przekroczyła wysokość wydatków Trybunału, reszta zwrócona zostanie osobom, których reklamacje zostały przyjęte, w stosunku, uznanym za słuszny przez Trybunał.

11. Orzeczenia Trybunału będą przezeń zakomunikowane Rządom zainteresowanym, a we wszystkich wypadkach Rządowi Norweskiemu.

Rząd Norweski, w terminie trzymiesięcznym po otrzymaniu orzeczenia przedsięweźmie kroki niezbędne, aby przyznać reklamującym, których pretensje były przyjęte przez Trybunał, tytuły prawomocne, zgodnie z ustawami i regulaminami, które są lub będą obowiązujące na obszarach wymienionych w art. 1-ym niniejszego traktatu, z zastrzeżeniem przepisów górniczych, o których jest mowa w art. 8-ym niniejszego traktatu. Jednakże tytuły te staną się ostatecznemi dopiero wtedy, gdy reklamujący wpłaci swą część wydatków Trybunału, w terminie odpowiednim, jaki będzie mógł oznaczyć Rząd Norweski.

§ 3.

Wszelka pretensja, która nie zostanie notyfikowana komisarzowi, zgodnie z ustępem 1-ym paragrafu 1-go, lub która nie będzie przyjęta, przez tegoż, nie zostanie przedłożona Trybunałowi zgodnie z paragrafem 2-im, będzie uznana za wygasłą ostatecznie.

OŚWIADCZENIE RZĄDOWE

z dnia 3 września 1931 r.
w sprawie przystąpienia Polski do traktatu dotyczącego Spitsbergu, podpisanego w Paryżu dnia 9 lutego 1927 r.
(Dz. U. z dnia 5 listopada 1931 r.)

Podaje się niniejszem do wiadomości, że na podstawie ustawy z dn. 17 marca 1931 r. (Dz. U. R. P. Nr 38, poz. 294) Polska zgłosiła w dniu 2 września 1931 r. przystąpienie do traktatu dotyczącego Spitsbergu, podpisanego w Paryżu dnia 9 lutego 1920 r., na mocy art. 10 ustęp 7 wyżej wymienionego traktatu.